Bitwa pod Porytowym Wzgórzem

Miała miejsce w dniach 14-15 czerwca 1944 roku stoczoną przez pomiędzy Wehrmachtem dowodzonym przez Siegfrida Haenicke, a polskimi oddziałami partyzanckimi z AK, Batalionów Chłopskich i Armii Ludowej oraz obecnej w Lasach Janowskich radzieckiej partyzantki. Była to druga największa bitwa partyzancka z okupowanej Polsce (Największą bitwą z udziałem partyzantów polskich i radzieckich była pod Osuchami, stoczoną w dniach 25-26 czerwca 1944 roku), zakończona sukcesem polskiej i radzieckiej partyzantki, którym to nocą z 14 na 15 czerwca udało się wydostać z coraz bardziej zaciskającego się niemieckiego okrążenia.

Przed Bitwą

Wiosną 1944 roku na terenach obecnego województwa lubelskiego, aktywnie działało wiele partyzanckich organizacji. Z powodu nieuchronnego zbliżającego się frontu, byli co raz bardziej spychani w kierunku zachodnim. Na miesiąc przed Bitwą pod Porytowym Wzgórzem, Niemcy we wszystkich szczegółach opracowali plan całkowitej likwidacji partyzantów, ten plan został nazwany akcją Sturmwind I (Wicher I). Dowództwo nad akcją objął gen. Siegfried Haenicke. Siły niemieckie liczyły w sobie ponad 30 tysięcy, miały bezpośrednie wsparcie ze strony lotnictwa i artylerii.

Bitwa

Pierwsze walki pod Porytowym Wzgórzem rozpoczęły się  13 czerwca 1944 roku, kiedy to partyzanci z 1. Brygady AL. Im. Ziemi Lubelskiej pod wsią Szklarnia zaatakowali przebywającą tam niemiecką kolumnę wojskową. Ta zasadzka zakończyła się pełnym sukcesem, zdobyto bardzo ważne dla dowódców partyzantów dokumenty sztabowe niemieckiego dowództwa, dzięki którym uzyskano informację o planowanej przez Niemców akcji ofensywnej, która to została zrealizowana w następnym dniu. 14 czerwca na samym Porytowym Wzgórzu znalazło się ponad 3500 tysięcy żołnierzy połączonych sił Armii Ludowej: Brygada AL. Im. Wandy Wasilewskiej (Wanda Wasilewska była twórczynią proradzieckiego Związku Patriotów Polskich im. Tadeusza Kościuszki) i 1 Brygada AL. Im. Ziemi Lubelskiej, oddziały partyzantów Sowieckich: oddział łącznikowy NKWD Leona Kasmana, mało wdzięczna nazwa Oddziału Partyzanckiego Brygad im. Józefa Stalina, radzieckie zgrupowanie partyzanckie im. Aleksandra Newskiego, oddział im. Suworowa (Suworow był dowódcą Armii Carskiej za panowania Carycy Katarzyny II Romanow, brał udział pod koniec XVIII wieku w wojnie przeciwko okrojonej przez zaborców Rzeczypospolitej Obojga Narodów), oddział im. Siemiona Budionnego (Siemion Budionny, był przywódcą oddziału kawaleryjskiego walczącego w 1920 roku w Bitwie pod Komarowem, walka ta zakończyła się zwycięstwem Polaków), oddział Ppłk. Nikołaja Prokopiuka, oddział mjr. Czepingi (Ten oddział brał udział w starciu z Niemcami pod Janikami w 10 czerwca 1944 r), oddział partyzancki Armii Krajowej pod dowództwem Mieczysława Porytańskiego, oddział NOW AK “Ojca Jana” (Franciszek Przysiężniak) i oddział Batalionów Chłopskich. Dowódcą połączonych sił partyzanckich został mianowany Nikołaj Prokopiuk, a jego zastępcą był mjr. Karasinow. Postanowiono więc walczyć aż do świtu, a później spróbować się wydostać z niemieckiego okrążenia. Partyzanci byli szczelnie okrążeni ze wszystkich stron przez siły niemieckie, walki o samo wzgórze trwały cały dzień od wczesnego poranka do późnego wieczoru, główna część zgrupowania partyzantów po ciężkich walkach przedostała się na tereny Puszczy Solskiej, gdzie 25-26 czerwca stoczą największą i bardzo krwawą partyzancką Bitwę pod Osuchami. Walki pod Porytowym Wzgórzem zakończyły się zwycięstwem polsko-radzieckiej partyzantki. Był to jeden z punktów zwrotnych w walkach w Lasach Janowskich.

Straty

Po stronie polsko-radzieckiej przekroczyły one 200 zabitych i rannych, w tym Kazimierz Wyrwas – sekretarz lubelskiego Komitetu Obwodowego PPR (Polska Partia Robotnicza), swoje życie stracili dwaj dowódcy oddziałów radzieckich: mjr. Włodzimierz Czepiga i Piotr Wasilenko lejtnant. Niemieckie straty są szacowane jako nieporównywalne.

Bibliografia:

Historiamniejznanaizapomniana.wordpress.com

Zdjęcia:

Historiamniejznanaizapomniana.wordpress.com

Kuzniawordpress.com

Artykuł napisał Jacek Furman