W piątek 18 maja 2018r w Katolickim Domu Kultury „Arka” im św. Jadwigi Królowej w Racławicach odbyła się Ogólnopolska Konferencja Naukowa „Patriotyzm wczoraj i dziś”, zorganizowana przez Koło Naukowe Polonia Semper Fidelis (KUL-Stalowa Wola) oraz stowarzyszenie Stalowi Patrioci.
Spotkanie poprowadziła lic. Anna Zbrożyna-Tutak. Po przywitaniu gości wystąpił Zespół Pieśni i Tańca Racławice im. Rodziny Mireckich, który zaprezentował tańce Polonez i Mazur, a także wykonał pieśni patriotyczne.
Jako pierwszy z krótkim wykładem pt. „Czym jest patriotyzm”, wystąpił prof. dr hab. Włodzimierz Dłubacz (KUL-Lublin). Prelegent powiedział, że żyjemy w czasach pewnego zamętu, kiedy słyszymy o patriotyzmie. Krótko można powiedzieć, że jest to miłość do ojczyzny, którą trzeba kształtować ale tak głębokie uczucie do bliskich czy najbliższej okolicy to postawa naturalna. Zagadnienie patriotyzmu jest nam znane od antyku. Grecy rozróżniali dwa typy ludzi idiotes (osoba skupiona na własnym życiu, lekceważąca życie społeczne) oraz polites (przeciwieństwo idiotes, człowiek angażujący się w sprawy społeczności). W kulturze chrześcijańskiej patriotyzm jest cnotą sprawiedliwości, która polega na oddawaniu innym co im sie należy. Tylko cnoty prowadzą do budowy odpowiedniej kultury człowieka, a działalność dla dobra ojczyzny jest realizacją dobra. Nie ma patriotyzmu bez ojcowizny, czyli miejsca gdzie zachowały się świadectwa naszej tożsamości (fotografie, domy, cmentarze). Ojczyzna jest jednocześnie darem i zadaniem. Otrzymaliśmy ją od swoich przodków i mamy za zadanie rozwinąć ją oraz przekazać następnym pokoleniom. Nie ma ojczyzny bez narodu czyli wspólnoty jej „dzieci”. Stoi on na straży tożsamości duchowej i nie jest celem, tylko środkiem do utrzymania swojego człowieczeństwa. Tak się składa, że to co polskie jest zarazem sednem kultury człowieczeństwa z umiłowaniem wolności na czele. Można zmienić państwo i obywatelstwo ale Polskości nie da się wyzbyć, choćbyśmy nawet tego chcieli. Miłość do ojczyzny, jak każda inna, objawia się w działaniu oraz wymaga nieraz poświęceń i oddania.
Następna wystąpiła prof. dr hab. Franciszka Wanda Wawro (KUL-Lublin), która wygłosiła wykład pt.”Aktywność obywatelska jako przejaw postawy patriotycznej”. Prelegentka zaznaczyła, że syndrom wycofania dotyczy obecnie zarówno dorosłych jak i młodzieży, mimo iż w demokracji są możliwości działania i kształtowania rzeczywistości, a aktywność jest przywilejem obywatelskim. Podmiotowość jest fundamentalną bazą aktywności. Demokracja gwarantuje i zarazem wymaga aktywności społecznej i ma sens gdy występuje jako żywe i wszechstronnie reagujące społeczeństwo. Byt społeczny zależy od każdego z nas indywidualnie, a patologią jest paraliżowanie działań pożytecznych społecznie. Podmiotowość jednostki w społeczeństwie jest poczuciem tożsamości i może się ona objawiać jako działanie. Powinno ją charakteryzować poczucie sprawstwa i jest uświadomioną działalnością rozwijaną wg określonych wartości i norm społecznych. Podmiotowość należy ukształtować i nauczyć w czasie procesu wychowania i edukacji. Zachowań patriotycznych nie da się wymusić rygorem i powinny one wypływać nie tylko przy okazji mobilizacji ale przede wszystkim podczas czynności codziennych. Młodym ludziom obecnie wtłaczana jest ideologia konsumeryzmu, aby skupiali się oni na dobrach doczesnych, przyjemności i konsumpcji, która jest nie do zaspokojenia, a patriotyzm traktuje się jako wartość zwietrzałą i przestarzałą. Standardy patriotyzmu powinny kształtować te cnoty, które są potrzebne przy aktualnych wyzwaniach narodu.
O „Patriotyzmie w Biblii na przykładzie poszczególnych ksiąg sapiencjalnych” opowiadał ks. prof. dr hab. Roman Bogusław Sieroń (KUL-Stalowa Wola), który podzielił patriotyzm na trzy typy: narodowy (charakteryzujący się miłością do narodu i ojczyzny jako całości), regionalny (dotyczy przywiązania do regionu, dzielnicy, prowincji) oraz lokalny (najbliższa okolica, miasto, gmina). W Biblii napotykamy pewien problem ponieważ dotyczy on zarówno sfery ziemskiej (ziemia ojców) jak i duchowym (ojczyzna jako Królestwo Niebieskie). W Biblii słowo ojczyzna występuje dwadzieścia dziewięć a ojczysty dwadzieścia razy. Prelegent opisał pokrótce nawiązanie do patriotyzmu w Księdze Judyty, w której jest mowa o obronie Judejczyków przed Asyryjczykami. Judyta zakrada się do obozu wroga, zabija wodza najeźdźców Holofernesa oraz obcina mu głowę, ratując w ten sposób Judeę przed podbojem. Księga Tobiasza mówi o prawdzie Bożej Opatrzności i umiłowania narodowych tradycji oraz miłości względem bliźniego. Tytułowy Tobiasz naucza tych wartości swojego syna (Tb 4,5-19). Wykładowca omówił także fragment Księgi Przysłów „Jak ptak co uciekł z gniazda, tak człowiek co uciekł z ojczyzny (Prz 27,8).
-
prof. dr hab. Roman Jusiak wygłosił wykład pt. „Patriotyzm polski a koncepcje multi-kulti”. Polska jako państwo jest w Unii, a to oznacza integrację. Obecnie mamy do czynienia z ogromnymi migracjami społecznymi, a w ostatnich latach wyjechało z kraju trzy miliony Polaków. Dochodzi więc do przemieszania się kultur(czego ciężko uniknąć w dobie internetu) i upowszechniania się ideologii multikulturalizmu, która zakłada, że każda kultura jest równa i tak samo wartościowa. Do czego to prowadzi, widzimy w Europie zachodniej. Jest to doktryna, która wpływa destrukcyjnie na cywilizację europejską. Odchodzi się od wartości narodowych na rzecz europejskich, które są jednak trudne do zdefiniowania, a to prowadzi do utraty tożsamości. Bardzo ważnym elementem patriotyzmu jest uczenie się ojczyzny (kultury, historii, tradycji). Mamy piękną polską kulturę, pełną umiłowania do wolności i szacunku do innych, a patriotyzm musi opierać sie o katolicyzm.
Po o. prof. dr hab. Romanie Jusiaku, wystąpił ks. prof. dr hab. Andrzej Łuczyński, który wygłosił wykład pt. „Rodzina jako środowisko kształtowania postaw patriotycznych”. Powiedział on, że to rodzice powinni kształtować postawy patriotyczne u dzieci i choć dzisiaj role ojca i matki się mieszają i przenikają, to pewne postawy są niezmienne. W skrócie ojciec zwraca uwagę na czynniki zewnętrzne, a matka na emocje i rodzinną miłość, jednakże rodzina to nie tylko rodzice ale też dziadkowie, babcie, wujkowie, ciotki itd. i to wszyscy oni kształtują postawy i wartości. Ważne są też rodzinne pamiątki, groby, miejsca itp., a także kultura duchowa, czyli przeżywanie różnych świąt, zarówno katolickich jak i świeckich. Jest to obszar świętowania i przy okazji wpajania odpowiednich postaw. Wychowanie patriotyczne oznacza kształtowanie pewnych cnót, czyli szlachetnego odnoszenia się do okoliczności. Polska nie odzyskałaby niepodległości gdyby nie przekazywanie postaw patriotycznych z pokolenia na pokolenie. Dzisiaj ta podstawowa komórka społeczna jest nieustannie atakowana na różne sposoby przez wrogie patriotyzmowi ideologie. Jeśli rodzina nie wpoi dzieciom wartości patriotycznych to dorastające pokolenie będzie ubogie i może być w przyszłości różnie wykorzystywane. Obecnie wiele osób opuszcza ojczyznę w poszukiwaniu lepszego, wygodnego i dostatniego życia i mieszkają z dala od swych rodzin. Dobra materialne często nie wystarczają i zawodzą, a poczucie tożsamości nigdy.
Kolejny wykład wygłoszony przez lic. Justynę Bieszczad nosił tytuł „Patriotyzm w dziejach narodu polskiego od zaborów do współczesności”. Prelegentka powiedziała, że patriotyzm jest u nas szczególnie widoczny w trudnych dla naszego narodu momentach. Wiek XIX to czas zrywów wolnościowych, a także czynna walka o kulturę, tradycję i mowę polską. W okresie tym, wykształciły się trzy typy patriotyzmu: niepodległościowy (w którym liczy się czyn, często zbrojny), modernizacyjny (stawiający na pierwszym miejscu rozwój narodu) oraz republikański (wg którego ojczyzna to wspólnota kultury, tradycji, historii, religii a niekoniecznie państwa). Prelegentka skupiła się na dążeniach do niepodległości, szeroko pojętego obozu narodowego, który stawiał na pierwszym miejscu interes Polski. Jeden z jej liderów Roman Dmowski uważał, że patriotyzm to nacjonalizm oparty na katolicyzmie. Krytykował on szowinizm, a także naiwną romantyczną postawę oraz ugodowców. Endecy skupili się na pracy organicznej, uświadamiając tzw. „żywioł polski”, czyli polaków nie świadomych swojej przynależności narodowej. Po wojnie patriotyzm osiągnął w Polsce swoje apogeum, a praca u podstaw zarówno endeków jak i ludowców oraz socjalistów, przyniosła owoce i w czasie wojny polsko-bolszewickiej, chłopi i robotnicy odrzucili komunizm sowiecki. Zasilili oni szeregi wojska polskiego co skutkowało zwycięstwem nowo odrodzonego państwa nad bolszewikami. Po zamachu majowym w 1926 roku, Józef Piłsudski został naczelnikiem państwa, ale to Roman Dmowski był wychowawcą narodu. W czasie II wojny światowej oraz okupacji niemieckiej i sowieckiej patriotycznie wychowana młodzież stanęła do walki z najeźdźcami, stawiając heroiczny opór w czasie kampanii wrześniowej, a po klęsce polskiej armii w ramach tzw. „Państwa Podziemnego”. Zasiliła ona szeregi różnych oddziałów zbrojnych: Armii Krajowej, Narodowych Sił Zbrojnych oraz Batalionów Chłopskich. Czasy powojenne to tragiczna historia Żołnierzy Wyklętych, którzy mimo poniesionej klęski i dalszej, tym razem sowieckiej okupacji, nie złożyli broni i walczyli do końca ponosząc klęskę. W czasie PRL-u, dochodziło do regularnych masowych buntów robotników oraz studentów. Polaków na duchu podtrzymywał Kościół Katolicki z prymasem tysiąclecia kardynałem Stefanem Wyszyńskim. Po wyborze kardynała Karola Wojtyły na papieża, doszło do wybuchu narodowej euforii, a dwa lata po pierwszej pielgrzymce następcy św. Piotra do ojczyzny powstała „Solidarność”. Po upadku komunizmu powstaje i działa szereg inicjatyw patriotycznych, choć postkomuniści oraz środowiska skupione wokół Gazety Wyborczej starają się zohydzić Polakom pojęcia narodu i ojczyzny.
Następna wystąpiła lic. Anna Zbrożyna-Tutak z prezentacją pt. „Wychowanie patriotyczne dzieci i młodzieży na przykładzie Koła Naukowego Semper Fidelis”. Omówiła pokrótce działalność Koła Naukowego Semper Fidelis oraz jej owoce. Zorganizowali oni prelekcje dla młodzieży szkolnej ze Stalowej Woli o Żołnierzach Wyklętych i Tadeuszu Kościuszce, a także szereg wyjazdów o charakterze narodowo-katolickim oraz kursy dokształcające np. w Wyższej Szkole Kultury Społecznej i Medialnej w Toruniu.
Kolejny wykład pt. „Psychologiczne aspekty patriotyzmu” wygłosił dr Grzegorz Kida (KUL-Stalowa Wola). Omówił on poglądy psychologów (m.in. Bloka, Bart-Tala, Adama, Chlewińskiego, Zaleskiego, Jeana Phinneya) na temat takich pojęć jak patriotyzm, nacjonalizm, kosmopolityzm. Według Bloka i Bergera w nacjonalizmie i patriotyzmie najważniejsza wartością jest interes grupy własnej. W patriotyzmie jednak zakłada się, że ten interes nie może być osiągany kosztem realizacji interesu innych grup. Internacjonalizm stawia na pierwszym miejscu dobro całej ludzkości, bez względu na przynależność państwową czy narodową. Nacjonalizm w różnych narodach przyjmował inną formę, często skrajną i zwalczał obce kultury. Polski nacjonalizm kształtujący sie w niewoli i w oparciu o nauczanie Kościoła Rzymskokatolickiego, nigdy nie ewoluował w stronę szowinizmu.
Jako ostatnia wystąpiła Dyrektor Katolickiego Domu Kultury „Arka” im. św. Jadwigi w Racławicach. Omówiła dzieje Zespołu Pieśni i Tańca Racławice im. rodziny Mireckich i zaprezentowała film ze spotkania ze św. Janem Pawłem II w 1999r. Przy okazji opowiedziała o sztafecie pokoleń w racławickim zespole. Dzisiaj w KDK Arka, wychowują się i kształtują postawy patriotyczne, dzieci a nawet wnuki członków zespołu sprzed lat ucząc się tam polskiej kultury i tradycji.
Ogólnopolska Konferencja Naukowa „Patriotyzm wczoraj i dziś” była pierwszą tego typu inicjatywą w naszej okolicy i cieszyła się sporym zainteresowaniem. Mimo ogromu wiedzy zaprezentowanej podczas krótkich wykładów przez prelegentów, temat wydaje się nie być do końca wyczerpany, dlatego czekamy na następne tego typu wydarzenia.
